Bedrijvenwegwijzer
Veiligheidskleding Uitrusting


A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z
Gemeente Enkhuizen

Inhoud

Enkhuizen is een stad en gemeente in de regio West-Friesland, in de Nederlandse provincie Noord-Holland. De gemeente ligt aan zowel het Markermeer als het IJsselmeer. In de gemeente wonen 18.468 inwoners op een oppervlakte van 116,04 km² (waarvan 103,62 km² water) De gemeente Enkhuizen omvat naast de gelijknamige stad ook het dorp Oosterdijk en buurtschap Westeinde.

Enkhuizen staat bekend als de 'Haringstad' vanwege haar verleden als centrum voor de haringvisserij. De stad is, onder meer vanwege de watersport, een belangrijk toeristisch centrum (jachthavens, Sprookjeswonderland, Zuiderzeemuseum). Daarnaast telt het stadje internationaal vermaarde zaadbedrijven en tuinbouw, alsmede een cluster van kunststofindustrie. In Enkhuizen wordt nog Enkhuizens gesproken, een West-Fries dialect.

Geschiedenis

Reeds in de bronstijd was er nabij het latere Enkhuizen een nederzetting aanwezig. Bij archeologische opgravingen in 2009 zijn hiervan onder meer boerderijen en een grafheuvel teruggevonden die dateren uit 1575-1200 v.Chr. Er is echter geen sprake van continue bewoning.

Enkhuizen begon haar bestaan in de Middeleeuwen als haven- en vissersdorp. Op 9 april 1356 verleende Graaf Willem V Enkhuizen stadsrechten naar het model van Medemblik dat in 1289 stadsrechten kreeg, en werd het verenigd met het naburige dorp Gommerkerspel, waarvan de kern ongeveer op de plaats van de huidige Wester- of Sint-Gomaruskerk moet hebben gelegen. Buitendijks lag nog het "Oostdorp Enkhuizen" dat waarschijnlijk verdronk bij de stormvloed van 1421. In 1422 kregen de bewoners toestemming de restanten van de buitendijks gelegen kerk op te breken en binnendijks een nieuwe kerk te bouwen, de huidige Zuider- of Sint-Pancraskerk. Enige tijd later werd ook begonnen met de bouw van de Westerkerk, en in de wedloop om de grootste en mooiste kerk te bouwen, kwam duidelijk tot uitdrukking hoezeer de vissers van Enkhuizen en de landbouwers van het voormalige Gommerkerspel nog gescheiden gemeenschappen waren. In de 14e eeuw was ook de eerste haven gegraven, waarvan de huidige Zuider Havendijk nog is overgebleven. In de 15e en 16e eeuw werd overgegaan tot uitbreiding van de havens en de aanleg van vestingwerken. Deze vestingwerken zouden na een grote stadsuitbreiding aan het einde van de 16e eeuw de vorm krijgen waarin ze nog steeds duidelijk zichtbaar zijn in de stad.

De Reformatie en het begin van de Opstand vormden de opmaat tot de bloeitijd van Enkhuizen. In 1572 schaarde Enkhuizen zich als een van de eerste Hollandse steden achter de Prins van Oranje. Daarbij verkregen de calvinistische 'hardliners' een vrij grote invloed. Op 25 juni 1572 werd door de calvinistische geuzen van Diederik Sonoy, die juist tot burgemeester van Enkhuizen was benoemd, een aantal Alkmaarse franciscaner geestelijken in Enkhuizen na martelingen en gruwelijke verminkingen gedood door ophanging. Deze groep zou later de martelaren van Alkmaar worden genoemd. Als beloning voor het zich achter de Prins scharen kreeg Enkhuizen in 1573 het zogeheten paalkistrecht, dat het overnam van het toen nog steeds koningsgezinde Amsterdam. Dit lucratieve privilege hield in dat Enkhuizen de betonning op de gehele Zuiderzee mocht verzorgen, en als tegenprestatie belasting mocht heffen van alle schepen op de Zuiderzee.

De 17e eeuw was de bloeitijd van Enkhuizen. De stad telde de grootste haringvloot van de Nederlanden, en bezat tevens een kamer van de VOC. Ook de West-Indische Compagnie was in de stad vertegenwoordigd. Door handel op de Oostzeelanden, Engeland, West-Afrika en Indië werd Enkhuizen rijk. De stad telde zo'n 25.000 inwoners, aanzienlijk meer dan het huidige aantal. In 1671 kwam de straatweg tussen Enkhuizen en Hoorn gereed, de eerste in het gewest Holland, waarmee de verbinding met het achterland aanzienlijk verbeterde.

Eind 17e eeuw trad het verval in. De oorlogen met Engeland, het verzanden van de havenmond en de concentratie van handel op Amsterdam zorgden ervoor dat Enkhuizen een van de sluimerende verstilde stadjes aan de Zuiderzee werd. Door de economische neergang daalde de bevolking sterk. De stadsuitlegging van de 16e eeuw bleek veel te ambitieus, en grote delen van de stad binnen de vestingwerken bleven onbebouwd. Tussen 1650 en 1850 daalde de bevolking van 22.000 naar 5.400 inwoners. Tussen 1750 en 1850 verdwenen hierdoor ook ongeveer 1600 huizen in de stad, zodat deze sterk inkromp; hele gebieden veranderden in weiland of moestuin.

Na aanleg van de spoorlijn Zaandam - Enkhuizen naar Amsterdam (waarmee ook de Veerdienst Enkhuizen - Stavoren naar Stavoren en de spoorlijn Stavoren - Leeuwarden tot stand kwamen), bloeide de stad weer op. Met de aanleg van de Afsluitdijk ging uiteindelijk wel de haringvisserij verloren, hoewel er nog lange tijd op andere soorten in het toen ontstane IJsselmeer kon worden gevist. Na de Tweede Wereldoorlog nam ook de bevolking weer toe en werd de bebouwing van Enkhuizen voor het eerst buiten de 17e-eeuwse omwalling uitgebreid.

Tegenwoordig moet de stad het voornamelijk hebben van het (watersport)toerisme en de florerende zaadteelt en bloembollenhandel.

Bezienswaardigheden

De binnenstad van Enkhuizen wordt door grachten doorsneden en ligt binnen vestingwallen die uit de 16e eeuw dateren en goed bewaard zijn gebleven. Bekend zijn de Drommedaris (1540; in 1649 verhoogd en van een toren voorzien) met klokkenspel van Pieter Hemony, daterend uit de jaren 1671-1677, de laat-gotische Zuider- of Pancraskerk, uit de 15de en 16e eeuw, met indrukwekkende toren, waarin klokkenspel van de gebroeders Hemony, de Wester- of Sint-Gommaruskerk, uit de 15de en 16e eeuw, met aangebouwde librije, waarin een 17e-eeuws interieur en het stadhuis (1686-1688), ontworpen door Steven Vennecool, met fraaie interieurs.

Het Snouck van Loosenpark daterend uit 1897 is één van de eerste sociale woningbouwprojecten van Nederland. Dit werd gefinancierd uit het nalatenschap van de laatste erfgename van een bekende Enkhuizer patricische familie waaraan het park tevens de naam ontleent. Voorts zijn er de waterpoorten Oudegouwsboom en Boerenboom (beide daterend uit de 17e eeuw), de stadsgevangenis (1612), de Waag (vroeg-renaissance) uit 1559 en het Snouck van Loosenhuis uit 1786.

Een deel van Enkhuizen is een beschermd stadsgezicht.

Evenementen

Enkhuizen kent een aantal grote en kleinere evenementen waarvan hieronder enkele genoemd worden.

  • Sinds 1974 wordt in mei/juni het Jazzfestival Enkhuizen georganiseerd. Vele internationale jazzbands treden gedurende vier dagen op. Vanaf donderdag kan er op diverse plaatsen traditionele Jazz beleefd worden. Op de zaterdag is er onder meer een buitenprogramma. Het festival wordt traditioneel op zondag afgesloten met het Bloody Mary.
  • Sinds 2002 wordt er in het voorjaar het Smartlappenfestival georganiseerd.
  • In de Zuiderkerk vinden in de zomer op een aantal zaterdagavonden concerten plaats rond het rond het historische Freytag orgel.
  • Ook in de zomermaanden organiseert de vereniging Oud-Enkhuizen op woensdagavonden stadswandelingen door de historische binnenstad.
  • Op de derde donderdag in september is het Enkhuizer Harddraverijdag met een kortebaandraverij en vuurwerk tot slot. Sinds 2014 is er geen kermis meer in die week.
  • In december is er een lichtjesavond in 't Suud (Vissershoek) en omgeving. Hierbij worden inloopconcerten gegeven in het Stadhuis, de Lutherse Kerk, het Wapen van Enkhuizen, de Drommedaris en de Zuiderkerk.


Hemony-Carillons

  • Enkhuizen is beroemd om zijn Hemony-carillons die al vele eeuwen het hele etmaal automatisch elk kwartier over de stad klinken. Daarnaast speelt de stadsbeiaardier op woensdagmorgen van 11 tot 12 u. en op vrijdag van 19.30 tot 20.30 u op het carillon van de Zuidertoren en donderdag om 12 tot 13 u op het klokkenspel van de Drommedaris.
  • Er worden 9 zomeravondconcerten op dinsdag van 20 tot ±21 u. gehouden, waarbij (hoofdzakelijk door middel van gastoptredens) wordt gespeeld op één van de twee Hemony-carillons die de stad rijk is. De concerten zijn meestal (op één na) op de Zuidertoren en worden georganiseerd door de Enkhuizer Klokkenspel Vereniging in samenwerking met de Gemeente en de Stadsbeiaardier.

Sport

Enkhuizen is een belangrijk centrum voor de watersport op het IJsselmeer. Er is een drietal jachthavens en een flinke aanlegsteiger voor de charterschepen van de "bruine vloot". Bij Enkhuizen is het eerste naviduct (een aquaduct, maar dan met een sluis erin) ter wereld aangelegd. De belangrijkste reden voor de aanleg van het naviduct was de enorme wachttijd voor schepen en autoverkeer bij de schutsluis, vanwege de enorme toename van de pleziervaart in de afgelopen jaren.
Gedurende het jaar worden er ook verschillende zeilraces georganiseerd rondom de stad, te weten: De Enkhuizer Klipperrace vanaf 1975, de Race om de Noord vanaf 1977, de Bolkoppenrace vanaf 1982, het Open Nederlands Kampioenschap Lemsteraken vanaf 2001. In 1990 en 1995 organiseerde de Enkhuizer Hardzeil Commissie de North Sail Race voor Sail Amsterdam.

Ook kent Enkhuizen, sinds het 650 jaar bestaan van de stadsrechten, een waterweek die jaarlijks terugkeert met als doel de onomstreden verbondenheid met het water te verwoorden. Dit door middel van actieviteiten in de vorm van een schuitentocht alsmede de drakenboot races en zelfs het enkhuizer palingrook-kampioenschap. De waterweek wordt elke avond voorzien van livemuziek op verschillende locaties in de stad.

Niet alleen watersport wordt in Enkhuizen bedreven. De stad kent twee rivaliserende voetbalverenigingen, het van oorsprong christelijke Dindua en West-Frisia DP. Beide verenigingen zijn gevestigd op Sportpark Immerhornpolder. Op dit sportpark bevindt zich ook Korfbalvereniging DTS. Daarnaast bevindt zich in Enkhuizen Recreatiebad Enkhuizerzand waar onder andere gezwommen kan worden.

Economie

De economie van Enkhuizen rust op een paar pijlers die op het eerste gezicht weinig met elkaar te maken hebben. Allereerst is Enkhuizen een zeer belangrijk watersportcentrum. Dit, in combinatie met de bezienswaardige binnenstad levert door middel van toerisme een belangrijke bijdrage aan de economie. In de tweede plaats bevindt zich in Enkhuizen een cluster van internationaal vermaarde zaadteelt en -handel. Syngenta (voorheen Sluis & Groot), Seminis (voorheen Royal Sluis), Incotec en Enza Zaden zijn de bekendste ondernemingen in dit verband.

Sinds enkele decennia bezit Enkhuizen ook een cluster van kunststofproductie, voornamelijk bestaand uit de productiefaciliteiten van Pipelife Nederland en Alkor-Draka. Deze zijn gevestigd aan de zuidkant van de binnenstad op het bedrijventerrein Ketenwaal. Met name het vrij recent ontwikkelde bedrijventerrein Schepenwijk is van belang voor lokale en regionale ondernemingen, veelal in het midden- en kleinbedrijf. Enkhuizer bedrijven met een bovenregionale betekenis zijn verder onder meer Peijnenburg bakkerijen (voorheen de Enkhuizer koekfabriek, bekend van de Jodenkoeken) en uitvaartkistenproducent Bogra.

Tenslotte dient te worden vermeld dat een aanzienlijk deel van de werkzame beroepsbevolking van Enkhuizen als forens buiten de gemeente werkt, met name in Amsterdam en de andere grotere steden van Noord-Holland.

Verkeer en vervoer

Enkhuizen is per trein verbonden met Hoorn en Amsterdam. De N506 verbindt Enkhuizen met Hoorn; de N302 zorgt voor de verbinding met snelweg A7. De N302 loopt door over de Houtribdijk, die het Markermeer van het IJsselmeer scheidt. De dijk verbindt Enkhuizen met Lelystad. In de dijk bevindt zich een groot sluizencomplex alsmede naviduct Krabbersgat, dat ervoor zorgt dat auto- en scheepvaartverkeer elkaar ongehinderd kunnen passeren.

In het zomerseizoen vaart het "MS Bep Glasius" driemaal per dag tussen Stavoren en Enkhuizen. In het zomerseizoen werd door het passagiersschip Prins Claus, dat buiten het seizoen als partyboot werd gebruikt, driemaal per dag een bootverbinding onderhouden met Urk. In 2008 werd de Prins Claus echter verkocht en de nieuwe eigenaar nam de veerdienst niet over. Sinds de zomer van 2009 vaart de driemaster Willem Barentsz gedurende de zomer tweemaal daags heen en weer tussen Urk en Enkhuizen.

Informatie
BurgemeesterDhr. Eduard van Zuijlen
AdresHoogstraat 11, 1601KT ENKHUIZEN
Postbus11, 1600AA ENKHUIZEN
Telefoon0228-360100
E-mailstadhuis@enkhuizen.nl
Websitewww.enkhuizen.nl
Inwoners18500
Oppervlakte116 km2
Gemeenten
A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z
 
© 2024 Bedrijvenwegwijzer.nl    Alle rechten voorbehouden.